Ostatnio na naszym blogu pojawił się wpis skierowany do rodziców (można go przeczytać tutaj: https://believeszkolajezykowobcych.pl/jak-pracowac-z-dzieckiem-z-dysleksja-w-domu/ ). Postanowiliśmy kontynuować temat i tym razem stworzyć listę wskazówek dla nauczycieli, którzy pracują z dziećmi zmagającymi się z dysleksją.
Przede wszystkim należy pamiętać o podstawowej zasadzie – staramy się tłumaczyć w jak najprostszy i najbardziej zrozumiały sposób. Polecenia muszą być jasne i zwięzłe. Ważne jest, aby starać się zapewnić bezpieczną i przyjazną atmosferę. Bardzo pomocne będą gry i zabawy, aby dziecko czerpało przyjemność z lekcji. Ułatwi im to również zapamiętywanie nowych rzeczy. Nie można zapomnieć o wielokrotnych powtórkach nowego, jak i ‘starego’ materiału.
Tak, jak już wspominaliśmy w artykule dla rodziców – takie dzieci potrzebują, aby angażować ich wszystkie zmysły, a więc wzrok, słuch, ruch i dotyk. W związku z tym warto wzbogacać lekcje np. o elementy ruchowe lub aktywności typu kolorowanie, wycinanie. Przyda się również metoda wizualizacji. Dużą popularnością i skutecznością cieszą się:
- pokazywanie obrazów, wskazywanie różnic i podobieństw między nimi,
- podpisywanie i opisywanie obrazków,
- układanie pociętych obrazków w pary lub układanie historyjki,
- wyszukiwanie obrazków według podanych opisów,
- dyskusja na temat obrazka,
- wprowadzanie nowego słownictwa na podstawie obrazków,
- korzystanie ze słowników obrazkowych,
- domino,
- wprowadzanie reguł gramatycznych w postaci wykresów, tabelki, diagramów, itp.,
- stosowanie wielu kolorów podczas lekcji.
W prowadzeniu zajęć warto zmieniać ćwiczenia lub wprowadzać krótkie przerwy, bowiem osoby z dysleksją mają problemy z koncentracją.
Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym umiejętnościom i zastanówmy się w jaki sposób można pomóc dzieciom z dysleksją na zajęciach z języka obcego.
Czytanie
Dyslektycy mają problem z czytaniem, dlatego ważne jest, aby ich nie ponaglać. Uczeń potrzebuje więcej czasu na analizę czytanego i pisanego tekstu. Istotny jest w tym przypadku czas – należy spokojnie czekać na odpowiedź. Jeśli odpowie błędnie to powinniśmy naprowadzać go na trop, np. poprzez zadawanie pomocniczych pytań. W celu doskonalenia umiejętności czytania na początku nauki możemy próbować wykorzystać metodę sylabową. Później przydatnym ćwiczeniem może być czytanie przez nauczyciela zdania, a następnie powtórzenie go przez ucznia. I tak zdanie po zdaniu.
Czytanie ze zrozumieniem
Idziemy trochę dalej. Przeczytanie tekstu to dopiero pół sukcesu. Kolejnym problemem, z którym muszą się zmierzyć dyslektycy jest jego zrozumienie. Jak mu pomóc?
- można wykorzystywać metodę obrazkową, np. układanie obrazków w odpowiedniej kolejności, aby uczeń odtworzył akcję przeczytanej historii,
- warto wymagać znalezienia w tekście słów kluczowych, a następnie szukać do nich synonimów,
- przydatne jest tworzenie słowniczków tematycznych, w których uczeń zapisuje najtrudniejsze dla niego słowa, szczególnie te pod względem ortograficznym,
- zadania typu prawda – fałsz. Na podstawie przeczytanej treści uczeń musi zadecydować czy podane zdanie jest prawdziwe. Jeśli informacja jest błędna to uczeń może spróbować wytłumaczyć dlaczego,
- tworzenie tytułów do ustalonych fragmentów tekstu,
- wypełnianie luk w tekście,
- układanie zdań w odpowiedniej kolejności,
- grupowanie informacji na podstawie przeczytanej treści.
Pisanie
Ćwiczenia, które pomogą doskonalić umiejętność poprawnego pisania to m.in.
- dyktando,
- układanie zdań z wykorzystaniem wszystkich podanych wyrazów (rozsypanka słowna),
- tworzenie słowniczka z wyrazami, które sprawiają największe trudności ortograficzne,
- dopisywanie synonimów i antonimów do wyrazów,
- rozwiązywanie rebusów i krzyżówek,
- podpisywanie obrazków wyrazami lub zdaniami,
- uzupełnianie luk wyrazami,
- tworzenie map myśli (co również ułatwi im zapamiętywanie nowych słów).
Mówienie
Chyba najbardziej problematyczna umiejętność dla dyslektyków, dlatego ważne jest, aby poświęcić jej dużo uwagi. Jak można ją poprawić?
- zadawać pytania i udzielać na nie odpowiedzi,
- układać dialogi dotyczące np. życia codziennego,
- wymyślać i dopisywać zakończenia np. do przeczytanej historii,
- podawać nazwy do obrazków i tworzyć na ich podstawie historyjki,
- przekazywać treści przeczytanego tekstu,
- wyrażać swoje odczucia i opinie na różne tematy, np. życia codziennego, filmu, tekstu.
Rozumienie ze słuchu
Jak ćwiczyć umiejętność rozumienia ze słuchu?
- odpowiadać na pytania do wysłuchanego tekstu,
- szeregować obrazki zgodnie z usłyszaną historią,
- uzupełniać luki wyrazami usłyszanymi w tekście,
- układać w kolejności zdania dotyczące informacji podanych w tekście,
- wychwytywać słowa – klucze z usłyszanego tekstu.
Warto dzielić nagrania na krótsze fragmenty lub odtworzyć je trzy/więcej razy. Ważne, aby na lekcjach początkowo wykorzystywać słuchanki, gdzie speaker nie mówi zbyt szybko. W przeciwnym razie uczniowie szybko się zrażą. Osoby z dysleksją należy motywować i doceniać nawet najdrobniejsze postępy. Przydatne może być „wprowadzenie” ucznia do nagrania – uprzedzić go, czego będzie słuchać. Warto również nauczyć się lub wypisać słownictwo, które będzie pojawiać się w słuchance. Warto zachęcić ucznia do tworzenia notatek. Zachęćmy też naszego podopiecznego, aby próbował wizualizować słuchany tekst 😊
Wprowadzanie nowego słownictwa
Pisaliśmy już o tym wyżej – sprawdza się metoda obrazkowa. Jednakże należy przede wszystkim pamiętać o odpowiedniej kolejności, a mianowicie:
- usłyszenie nowego słowa,
- zobaczenie go,
- próba znalezienia skojarzenia,
- powtórzenie słowa,
- przeliterowanie,
- napisanie go,
- utworzenie z nim zdań.
Słówka warto zapisywać na kolorowo. Kolor odgrywa bardzo ważną rolę w nauczaniu dyslektyków. Powinniśmy także pamiętać o wielokrotnej powtórce nowego słownictwa. W tym celu można wykorzystywać, m.in. domino, mapę skojarzeń, obrazki. Jak pomóc uczniowi zapamiętać nowe słówko? Pomocne będą:
- szukanie skojarzeń,
- gra „What’s missing?” – chowamy jedną rzecz/obrazek, itp.
- fiszki
- wisielec
- słowniki obrazkowe
- gra Memory.
Wprowadzanie gramatyki
Można spróbować, aby uczeń sam odkrył nową zasadę. O co chodzi? Załóżmy, że wprowadzamy czas Present Continuous. Zapisujemy na tablicy/kartce zdanie w tym czasie, a następnie zadajemy pytania odnośnie wyglądu tego czasu.
Nowe zasady warto również przedstawiać wykorzystując wykresy, tabelki czy rysunki. Konieczne jest stosowanie strzałek, wypunktowań, ramek i przede wszystkim kolorów.
Jeśli to możliwe to warto znaleźć odniesienia do języka polskiego. Wtedy może łatwiej będzie zrozumieć i zapamiętać nową zasadę. Konieczne jest również pokazywanie uczniom, dlaczego ważna jest dana struktura gramatyczna oraz jak ona funkcjonuje w praktyce. Następnie powinniśmy zachęcić ucznia, aby sam tworzył z nią wypowiedzi.
Jakie ćwiczenia można wykorzystać do udoskonalania gramatyki?
- prawda – fałsz – decydowanie czy zdanie zostało poprawnie napisane gramatycznie, czy nie. Jeśli nie to należy wskazać błąd i go poprawić.
- samodzielne tworzenie zdań z użyciem nowej struktury gramatycznej,
- tworzenie plansz i map myśli z zapisywaniem reguł gramatycznych z przykładami,
- opisywanie obrazka z wprowadzeniem jak największej ilości zdań z wykorzystaniem nowej struktury gramatycznej.
Poprawianie błędów
Bardzo ważna część nauczania. Musimy pamiętać, żeby „usuwać” źle zapisane wyrazy, aby uczeń nie przyswajał sobie w pamięci wzrokowej tych błędów. Jak możemy to zrobić?
- całkowicie zamazywać błędnie zapisane wyrazy i napisać je u góry w poprawny sposób,
- naklejać paski na błednie napisane wyrazy, a następnie zadaniem ucznia będzie zapisanie ich w poprawny sposób,
- zaznaczanie na marginesie liczny słów błędnie zapisanych. Później uczeń musi znaleźć błędy i je poprawić.
To kilka wskazówek, które sami wykorzystujemy na naszych zajęciach. Mamy nadzieję, że Wam również się przydadzą 😊